Bugünki yazımızda Hasan Sabbahın Kim olduğunu ve Haşhaşilerin kimi yönettiği , neye hizmet ettiği ve selçuklularla yaptıkları savaşları ve suikastleri anlatacağız. Haşhaşiler Kimlerdir ? Haşhaşilerin isimi nerden gelmektedir ? Bu yazımızda göreceksiniz o halde yazımıza geçelim.
Hasan Sabbah Kimdir ?
(?-1124) Haşsaşin (Haşşaşiler) adlı topluluğun ve İran’da uzun süre (1091-1256) özerk bir durumda kalan Alamut devletinin kurucusu. Kendisi, İslamiyetten önce Arap yarımadasının güney kesiminde kurulan Himyer devletinin hanedanı soyundan geldiğini iddia etmişse de bazı tarihçiler Tus eyaletinin bir köyünden olduğunu yazmışlardır. Gençliğinde kendisini Fatimi propagandasina kaptırmıştı. İran’da bulunan Fatimi propagandacısı İbni Attaş, Hasan’ı Kahire’ye Fatimi halifesi el Mustansır’ın yanına göndermişti (1072). O sırada yaşlanmış olan elMustansır’ın yerine hangi oğlunun geçmesi gerektiği tartışılıyordu. Hasan el-Mustansır’ın oğlu Nizar’ı tuttu. Sonra Nizar’ın kardeşi tahta çıkınca Hasan Mısır’dan ayrıldı. İran’a döndü; orada Nizar için propaganda yapmaya devam etti.
Asıl amacı bir devlet kurup başına geçmekti. Bu amacına ulaşmak için çevresine topladığı adamlarla birlikte Iran Selçuklu Devletine karşı ayaklandı ve Alamut kalesini ele geçirdi (1091). Daha sonra Alamut’un çevresindeki kaleleri de zapt etti ve böylece küçük bir devlet kurdu. Hasan’ın adamları bir gizli teşkilat kurarak kendilerine muhalif olanları, düzenledikleri suikastlarla ortadan kaldırıyorlardı. Bu suikastların kurbanlarından biri de Hasan’ın eski dostu olan Selçukluların ünlü veziri Nizamül- Mülk (1018-1092) oldu. Selçuklu hükümdarı Melikşah’ın da Hasan’ın adamları tarafından öldürüldüğü söylenmiştir.
Hasan Sabbah, merkez olarak kullandığı Alamut kalesinde yalancı bir cennet meydana getirmişti. Bu cennette esrar ve şarap içirilerek ve şehevi duyguları tatmin edilerek gözleri döndürülen adamlar öldükten sonra buraya geleceklerine ve ebediyen bu tatlı hayatı sürdüreceklerine inandırıldıkları için Hasan’ın fedaileri durumuna getirilir, onun emirlerine uyarlardı. Sonunda Selçuklu Hükümdarı Mehmet 1. Hasan’a karşı harekete geçerek elindeki Şahdiz kalesini geri aldı ve Ibni Attaş’ı idam etti, Alamut’u kuşattığı sırada öldü (1117). Hasan bundan sonra yedi yıl daha hüküm sürdü ve 1124 yılında öldü. Yerine halef tayin ettiği Kaya Büzürg Omid Rudbari geçti. Alamut kalesi 1256 yılında Hulagu tarafından ele geçirilerek yıkıldı. Haşşaşīler arasında “seyyidna” (efendimiz) diye tanınan Hasan Sabbah bazı eserler de yazmıştır. Hepsi Farsça olan bu eserler, Alamut kalesinin Moğolların eline geçmesiyle yok edilmiştir.
Haşhaşiler Kimdir ?
İsmailiye mezhebinin bir kolu. Esrar içtikleri için kendilerine bu ad takılmıştır. Dinî inanç ve prensipler bakımından İsmailiye mezhebinin diğer kollarıyla birleştiği halde, dini bir topluluk olmaktan çok, siyasî bir teşkilât olması dolayısıyla mezhebin diğer kollarından ayrı bir özellik taşımıştır. Liderlerine körü körüne itaat ettikleri ve gizli bir teşkilat olarak, liderlerince muhaliflerine karşı düzenlenen bir dizi suikastı itiraz etmeksizin uyguladıkları için kendilerine Fedaiyun (Fedailer) denmiştir.
Hasan Sabbah (?-1124) tarafından kurulan Haşşaşiler teşkilâtının tarihi, İran’ın dağlık bir bölgesinde bulunan Alamut kalesinin ellerine geçmesiyle başlar (1091). Bundan sonra Alamut’ un çevresindeki diğer bazı kaleleri de ellerine geçirmişler, hatta nüfuzları bir ara Şam dolaylarına kadar yayılmıştır. Melikşah’ın ölümü (1092), haleflerinin taht kavgasına tutuşmaları ve Haçlı ordularının İslâm ülkelerine saldırmaları gibi olaylar, Haşşaşīlerin, nüfuzlarını yaymalarını kolaylaştıran sebepler olmuştur. Ayrıca kendilerine karşı olanları düzenledikleri suikastlarla ortadan kaldırmak gibi bir tedhiş metoduna başvurmaları da korkularını çevreye salmıştı. Suikastlarına kurban gidenlerden biri de Selçukluların ünlü Veziri Nizamül-Mülk (1018-1092) olmuştur.
Selçuklu Sultanı Mehmet I. (1105. 1117) tahta çıkınca, Haşşaşilere karşı harekete geçmeye karar vermiş, üzerlerine yürümüş, ellerindeki Şahdiz kalesini alarak Hasan Sabbah’ın hocası durumundaki İbni Attas’ı idam ettirmiştir. Alamut kalesini de kuşatmış, fakat ölünce askerleri kaçmıştır. Hasan Sabbah bundan sonra yedi yıl hüküm sürmüştür.
Ayrıca Melikşahın hayatını öğrenmek isterseniz tıklayabilirisiniz.