Osmanlı Devletinde sıkça duyduğumuz bir terim olan beşik ulemalığı nedir? Ne için kullanılır? Beşik ulemalığının devlet yönetimindeki yeri ne olmuştur gibi sorular bu yazımızda detaylı bir şekilde açıklamaya çalışacağız.
Beşik Ulemalığı Nedir?
Beşik ulemalığı 16. yüzyıldan sonra Osmanlı Devletinin yönetim şeklinde kullanılmıştır. Asıl anlamı mevcut makamın babadan duruma geçmesi demektir. Bunu sadece padişahlık için değil bütün devlet görevleri, makamları için düşünebilirsiniz. Bu sistem geldikten sonra devlet içi liyakat sistemi bozulmuştur. Beşik ulemalığı geldikten sonra “Bilgisi olanların yetkisi yok, yetkisi olan insanların da bilgisi yok.” sözü neredeyse gerçekleşmiştir. Devlet içinde adam kayırmacılar başlamış. Devlet sistemi zayıflamıştır.
Beşik Ulemalığı Hangi Padişah Getirdi?
16.yüzyıl da osmanlı devletinin duraklama dönemlerinin sonuna doğru tahta padişah 1. Ahmet çıktı. Padişah tahta geldiğinde yaptığı ilk icraatlarından biri olan ekber ve erşed sistemini hayata geçirdi. Bu sistem tahta en yaşlı ve tecrübeli kişinin geçmesini savunuyordu. Bu sistem doğrultusunda da beşik ulemalığı geldi. Beşik ulemalığında ise alimin oğlu alim olarak nitelendirildi.
Beşik Ulamalığı Zararları
Bu sistemin getirilmesinin en önemli sebeplerinden biri babası usta olan çocuğunu da iyi bir usta olarak yetiştirir düşüncesiydi. Fakat beşik ulemalığının gelmesi demek kişinin o makama erişmesi için emek vermesine veya çalışmasına gerek yoktu. Zaten ileri de geleceği makam belliydi. Örneğin bir kişinin babası vezirse kişi sadece zamanını bekleyerek o makama ulaşabiliyordu. Böylelikle devletin en önemli makamlarına bilgisiz ve tembel yöneticiler atandı.
Medreselerde verilen kaliteli eğitimin bir anlamı kalmadı çünkü öğrenci ne kadar zeki ve yetenekli olsa dahi gelebileceği yerin bir sınırı vardı. Bu sistemle birlikte zaman geçmesiyle birlikte devlet içinde çöküşler başlamıştır.